Teist Nedir?

Bazı kavramlar tam olarak bilinmemekle beraber merak ediliyor. Özellikle bunlardan birisi de teist nedir sorusudur. Teizm Yunancada Tanrı anlamına gelmektedir. Teizm kavramına inanan kişilere verilen bir isim olan teistler, Tanrı varlığına inanır ve din olarak Tanrı tarafından gönderildiğine inanırlar.

İnanç olarak Tanrı’nın varlığını kabul eden tesitler, deistlerden farklı olarak dinlere inanırlar. Teizm inanışına göre Tanrı vardır ve hayatı kontrol eder. İnsanların daha doğru bir yaşam sürmeleri adına Peygamberlerin gönderildiğine inanırlar.

Felsefe olarak Tanrı tarafından gönderilen din ve elçi olarak Peygamberler vardır. Teistler görüşlerini ispat etmek amaçlı bazı kuramlardan yararlanırlar. Teizm temsilcileri; Epikuros, Anaksogoras, Anaksimandros ve Demokritos olarak bilinmektedir.

Teistlere Göre Kuramlar

Teistlere göre bazı kuramlar dikkate alınır ve Tanrı varlığı ispat edilir. Teizm görüşünü benimseyen ve yaşamına uygulayan teistler Tanrı’nın sıfatlarını savunurlar. Peki, teizm kavramında sıklıkla karşılaşılan teist nedir kapsamlı olarak açıklayalım.

Teist görüşüne göre Tanrı;

• Mükemmeldir.
• Yaratıcıdır.
• Sonsuz güce sahiptir.
• Her şeyi bilendir.
• Zamandan ve mekân kavramından bağımsızdır.
• Kendine yetendir.
• Tarif edilemez.
• Duygular ile hareket etmez.

Bu görüşler ışığında Tanrı’nın mükemmel ve kusursuz olduğu görüşü ilk olarak 11. yy döneminde Aziz Anselmus’un Proslogium eserinde belirtilmiştir. Aynı zamanda 15. yy döneminde Dekart tarafından Meditasyonlar eserinin ikinci kısmında görüş olarak belirtilmiştir. Tanrı’nın yaratıcı olduğu görüşü ise varlık gösteren her şeyin ve evrenin bir yaratıcı vasıtası ile yaratılmış olduğu konusuna değinilmiştir.

Teizm Görüşleri

Teizm görüşüne göre teist nedir inceleyelim. Teistlere göre, insanlık adına farklı dinlerin gönderildiği kabul edilir. Bu görüşü savunan teistler kendilerine bir din ya da peygamber belirlemiyorlar. Felsefi görüş olarak XVII. yy. döneminde konuşulan bu görüşün amacına uygun olarak, görüşü benimseyenler iki gruba ayrılmıştır.

Bunlar;

• Şirk
• Tektanrıcılık

Bu kategorilerde yer alan inanç sistemi diğerlerinden farklıdır. Ortak bilinçte ise Tek Tanrı düşüncesi hâkimdir. Çeşitli kuramlarla açıklanan bu görüşlerde Tanrı’nın özellikleri benimsenmiştir.

Şirk

Çok Tanrıcılık olarak bilinen Politeizm, birçok tanrının varlığına inanır. Her tanrı farklı özelliklere sahiptir. Eski dönemlerde yer alan inanışlara bakıldığında çok tanrıcılık bilinen bir inanç düzenidir. Politeistlere göre, belirlenen tanrılara bir figür, özellik ve doğaüstü yetenekler biçilmiştir. Peki, Monoteizm görüşünde olan bir teist nedir ve görüşü nasıl olur?

Tek Tanrıcılık

Tek Tanrıcılık görüşü olarak bilinen Monoteizm görüşüne göre, her şeyin yaratıcısı tektir. Bu durumda üstün yeteneklere sahip, mükemmel, kusursuz gibi birçok sıfat alan Tanrı, evreni ve içerisinde yer alan her varlığın ortaya çıkış kaynağıdır.

Teizm Dışında Tanrı’nın Varlığını Kabul Eden Görüşler

Geçmiş dönemlerde ortaya çıkan birçok görüşte çoktanrılı inanış sisteminin yer aldığı ve uzun yıllar devam ettiği bilinmektedir. Tek tanrı inanışı ise daha kısıtlı toplumlar tarafından zamanla yayılmış inanç ve görüş sistemleridir. Teizm dışında bazı inanç sistemleri de Tanrı’ya inanmaktadır, ancak arada farklılıklar bulunmaktadır.

Bu görüşler; Panteizm, Panentizm ve Deizm gibi görüşlerdir. Teizm ile aralarındaki en büyük fark ise Teizmin Tanrı’nın yanı sıra din ve peygamberlere de inanıyor olmasıdır. Bahsedilen görüşlerde ise Tanrı’nın varlığı kabul ediliyor, ancak dinlerin olduğuna, insanlığa dini öğretmek adına gönderilen peygamberlere inanmıyor.

Panteizm ve Panenteizm

Panteizm; teizm görüşü olmakla beraber her şeyi kapsayan Tanrı bilincine inanmaktadırlar. Panenteizm ise panteizmin aksine Tanrı’nın evrene göre değişmez ve daha evrene aşkın olduğunu benimseyen bir görüştür. Bu görüşte tek tanrı ya da çok tanrı bilinci yoktur. Savunurken bazen tek tanrıyı bazen de çok tanrıyı savunabilmektedirler.

Teizm, Deizm ve Ateizm Arasındaki Farklar Nedir?

Teizm görüş olarak evrenin, evrende bulunan her canlının ve her oluşumun tek bir Tanrı tarafından olduğuna inanır. Tanrı tarafından dinlerin gönderildiğine ve insanlığa dini, doğru yolu öğretmek adına gönderildiğine inanır. Deizm Tanrı’nın var olduğuna inansa da din ve peygamberlerin varlığına inanmayı reddeder.

Ateizm görüşünün ise temelinde, din ya da peygamber gibi metafizik tartışmaya konu olaylar yoktur. Tamamen Tanrı odaklıdır ve Tanrı’nın olmadığı konusunda görüşü savunur.

Monoteizm İle Müslümanlık Arasındaki Fark Nedir?

İslamiyet ve diğer kitap inen dinler tek tanrı inancını benimser. İslamiyet inanan kişinin tamamen inandığı bir din olup, teizm bir felsefi görüştür. Monoteizm tek tanrı inancına göre yaşanan bir görüştür. İslamiyet’te İslam’ın şartları ve imanın şartları vardır. Dolayısıyla bunların tümüne inanmak önemlidir.

Monoteizm görüşünde ise inanılan tek şey evrenin tek bir Tanrı tarafından yaratıldığı düşüncesidir. Aynı zamanda tek tanrı görüşünü benimseyen dinlere bağlı değildir. Hiçbir dine mensup değildir. Dolayısıyla felsefi olarak bir görüş olan teizm ve buna inanan teistler anlam kargaşası olmaması adına öncelikle detaylı araştırma yapmalılar.

Nonteizm

Nonteizm kavramı teizm görüşünün aksidir. Dolayısıyla; tek bir tanrının yaratıcı olduğu ve yaşama müdahil olduğu anlamını taşımaz. Nonteizm aslında tanrı tanımazlık anlamına gelen ateizm gibi Tanrı varlığını tamamen reddeden, agnostisizm gibi Tanrı varlığının ispat edilebilir olmadığını savunan görüşe sahiptir.

Ateizm ile agnostisizm, nonteizm denilebilir. Ancak Tanrı’ya inanan ancak din ve peygamberlere, dünyaya müdahalesine inanmayan görüş olan deizme benzemez. Bunun nedeni ise Tanrı’ya inanıyor olmasıdır. Budizm inanışında ise Buda tarafından doğaüstü işlerin yapılması fikri nonteizmin kabul edeceği bir durum değildir. Nonteist toplumlar 2015 yılı itibari ile 1,5 milyar kişiyi temsil etmektedir.

Bu sayı en fazla inanışa sahip olan Müslümanlık ve Hristiyanlık dininden sonra yer alan en büyük topluluk olarak biliniyor. Teizm kavramını diğer dinlerle araştırmak, karşılaştırmak, görüşlerin içeriğini sunmak adına teist olan kişilerin daha detaylı incelemesi için sizlerle detayları paylaştık.