Akut Pankreatit Nedenleri, Klinik Ve Tedavisi Nedir?

Akut Pankreatit Nedenleri, Klinik Ve Tedavisi Nedir? Bu yazımızda sizlere basit gibi görünen ama ölümle sonuçlanabilen bir hastalık olan pankreas enfeksiyonunu anlatmak istedim. Çok sık görülmemekle birlikte görüldüğünde bizi endişelendiren hastanın ise yoğun bakım yatışına kadar götüren bir durumdur.

Akut Pankreatit Etiyolojik?

Etiyolojik olarak incelendiğinde en sık nedeni ( % 70 ) safra taşları ve yazılı kaynaklara göre yabancı ülkelerde alkol kullanımıdır.

Safra taşı tanısı olan bir hasta, şiddetli karın ağrısı, bulantı- kusma şikayeti ile hastaneye başvuruyorsa pankreatit olabileceği göz ardı edilmemelidir. Koledok kanalını tıkayan bir taş safranın geri kaçışını sağlayarak kolesistite ( safra yolu enfeksiyonu ) ve ilerleyen dönemde pankreatite yol açabilir. Uzun yıllar alkol kullanımı pankreas kanalı içinde protein tıkaçlarına ve sonrasında pankeas gövdesinin kalsifikasyanu ile kanalın atrofi olarak şeklinin bozulması ve darlıklar oluşmasına neden olur. Bunun sonucunda üretilen enzimler pankreas organına hasar vererek yıkıma neden olur.

Bazı nadir durumlar da pankreatit nedenleri arasında gösterilebilir.

• Safra ve karaciğer ( hepatobiliyer ) cerrahi operasyonlarından sonra
• Pankreas kanseri
• İlaçlar ( östrojenler, steroidler, tiazidler, furosemidler.)
• Hiperkalsemi
• Karın travmaları ( trafik kazaları, yüksekten düşmeler, batına künt travmalar )
• Akrep sokmaları ( tityss triniatitis )
• Kistik fibroziz
• Enfeksiyonlar ( kabakulak, coxsackie virüsleri )

Akut Pankreatit Klinik?

• Hastalar genelde sırta yayılan kuşak şeklinde karın ağrısı şikayeti ile gelir. Ağrı yemekten sonra ve alkol alımından sonra artabilir.
• Sarılık
• Bulantı kusma hastaların çoğunda görülebilir
• Batın sağ üst kadranda hassasiyet görülebilir ( taşlı kolesistit? )
• Karında şişlik ve sindirim şikayetleri görülebilir.
• Ateş görülebilir ve ateşle birlikte hastalar çarpıntı hissedebilir.
• Batın içine sıvı kaybı sonrası hastalarda hipotansiyon görülebilir.
• Batında retroperiteonal kanama görülebilir. (hemorojik pankreatit )

Akut Pankreatit Tanı?

• Hastanın öyküsü tanı için önemlidir. Daha önce panreatit geçirip geçirmediği, safra taşı tanısı olup olmadığı yada hastada bilinen bir kanser öyküsün varlığı sorgulanbilir.
• Yinede hastanın geliş şikayetleri ve muayene bulguları bize tanıda yardımcı olur.
• Bakılan kan testlerinde amilaz ( 2 sa sonra yükselmeye başlar ) ve lipaz enzimlerinin yüksekliği, alt ast gibi karaciğer fonksiyon testlerinin yükselmesi, taşlı kolesistit var ise bilirübin değerlerinin yükselmesi, enfeksiyon durumu nedeniyle wbc ve crp yüksekliği gözlenebilir.
• Çekilen grafilerde barsak haraketlerinin azalmasına bağlı barsak içinde artmış gaz ve bağısak tıkanıklığı ( ileus ) görülebilir.
• Ulrason görüntüleme safra taşına bağlı gelişen pankreatitte yarımcı olabilir.
• Kontrastlı bt pankreatıt tanısında en önemli tanı aracıdır. Tomografık ıncelemede pankreas heterojen yapıda olabılır, pankreas apseleri ve pankreas psodokistleri görülebilir.

Peki Ya Tedavi?

• İlk yapılan hastada oral alımın kesilmesidir.
• Intravenoz sıvı desteği ve ağrı kesici tedavi hastanın klinik durumunun rahatlamasında yardımcı olur. Ağrı kesici olarak morfin kullanılması oddi sfinkterinin kasılmasına neden olacağı için kullanılmamalıdır.
• Antibiyotikler eşlik eden enfeksiyon varlığında kullanılabilir. Karbapenem en sık önerilen antibiyotiktir.
• Altta yatan neden belirlenmesinden sonra neden yönelik tedavi başlanabilir.
• Ercp işlemi ile varsa safra taşı ve pankreas başı tümörü tanı ve tedavi yapılabilir. Yeni tıbbi cihazlar ve artan hekim deneyimi ile bu işlem hasta içinde yapan hekim içinde kolaylık içerir.
• Cerrahi işlem akut pankreatit durumunda gerek duyulmasada gelişen komplikasyonların varlığında ( apse, psödokist, nekroz ) uygulanabilir.
• Uzayan olgularda kan şekeri dengesi bozulacağından insülin tedavisi gerekebilir.

Pankreatit tanısı alan hastalar çoğunlukla hastaneye ayaktan başvurur. Şiddetli karın ağrısı sonrası bulantı kusma şikayeti olan hastalar bazı zamanlar tanı alana kadar semptomatik tedavi ile rahatlamaktadır. Hastalığın seyri hızla ve kötü yönde değişebileceği için hastalar yoğun bakımda gözetim altına alınır. Pankreatit sonrası en sık komplikasyon olarak panreatik psödokist oluşursa da,  solunum yetmezliği , pnomoni , tansiyon düşüklüğü , kanama bozuklukları, mide ve bağırsak kanaması gibi hayati risk oluşturabilecek durumlarda neden olabilir. Hastanın asıl olarak yoğun bakım yatışının altında gelişebilecek komplikasyonları önlemek ve hayati risk teşkil eden durumlarda hastaya acil müdahalede bulunmak yatar.