Rönesans Nedir?

Ortaçağ karanlığından çıkıp Yeniçağ devrinin başlaması ve bilim kültür alanlarında çok büyük gelişmelerin başlangıcı olarak sayılan dönemdir. Bu dönemde pek çok icatların temeli atılmış birçok tarihi belgelere bu dönemde kayıt tutulmaya başlanmıştır. Merkezi İtalya olan devrin skolastik düşünce adı verilen sert kilise kuralları yıkılmış ve ilim alanında bugün ki modern dünyanın temelleri atılmıştır. Döneme ait pek çok kaynak yine dönemin ünlü şair ve yazarları tarafından kayıt edilmiş tarihçilerin bilgi edinmesi kolaylaşmıştır. 1500 lü yılların ortasında Osmanlı seferleri sonrası Avrupa’da Türk baskısı olacağını düşünen ve yeni yerler aramak bulup kaçmak için dünyanın en ücra köşelerine gemi ile sefer düzenleyen İspanyol gemiciler Coğrafi Keşiflerin açılışını yapmış ve yeni yerlerin keşfi ile Avrupa Tarihi baştan aşağı değiştiren rönesans nedir?

Erken Dönem

Rönesans 15. Yüzyıl İtalyan bilim adamlarının Antik Yunan eserlerini çevirip sanat, edebiyat, bilim, felsefe alanında aydınlanmaları ile başlar. Antik Yunan filozoflarının düşüncelerinin temel alındığı, deneysel bilimin geliştiği, düşünce gücünün paha biçilmez bir hazine olduğu aydınlar tarafından kavranmıştır.

Aristo, Platon gibi filozofların görüşlerini baz alarak hümanizm anlayışını benimseyen, matbaanın icadı ile de yazılan eserlerin halk tarafına ulaşması çok zaman almamıştır. Çağ aynı zamanda ticari ve bilim alanında geriye düşen Avrupa’da coğrafi keşifler ile birlikte yükselme başlangıcı olmuştur.

İlk kez Giorgio Vasari tarafından kullanılan Rönesans’ın terimi iki anlam taşır. Birincisi antik eserlerin çevirisi ile başlayan yeniden doğuş ikincisi ise entellektüeller tarafından güçlendirilen Avrupa kültürüdür. Dönemin bu denli hızlı yayılması ve Avrupa’yı değiştirmesinin en etkili isimleri tüccarlardır. Bunlar sanatçılardan aldıkları tablolar, kitaplar ve şiirleri çeşitli zengin kesime onlardan ise alt sınıflara ulaşmış insanlarda okuma ve düşünme gücünü kullanma sanatı yayılmıştır.

İnsanın Keşfedildiği Dönem

Düşünürlerin insanın kendini keşfettiği dönem olarak adlandırılan Rönesans’ın devrimi bu iltifatı hak eder. Sebebi ise Ortaçağ zamanında bilhassa Avrupa’da insanın hiçbir kıymeti olmamasıdır. Engizisyon mahkemeleri, halkın sınıflara ayrılması, köle ticaretleri, kilisenin sert ve acımasız kuralları, taşra kesiminin daima cahil bırakılması bunlara en büyük örnekti.

Papazlar para karşılığı cennetten yer sattıklarını söylüyor, Galile gibi bilim insanları işkenceler yolu ile öldürülüyordu. Bu nedenle dönem sadece aydınlanma değil insan hakları ve esaslarının yeniden hatırlandığı bir dönemdir.

Sanat, arkeoloji, edebiyat ve mimari gelişmeler olmuş Gotik tarz terk edilerek Barok ve Rokoko tarz benimsenmiştir. Böylece İtalya’da başlayan Rönesans Fransa’da sanat, Almanya’da dini tablo ve eserler, İngiltere’de edebiyat, İspanya’da resim alanında gelişti.

Bilim Alanında Gelişmeler

Belki de en büyük ve kapsamlı yükseliş bilim alanında oldu. Almanya’da Erasmus Hümanizm akımının temsilcisi oldu. Kaldı ki eserleri ve görüşleri ile yeni dünyada da hala yapıtları okunan ve örnek alınan bir şahsiyettir. Yine Almanya’da Luther çok büyük bir dini devrimi gerçekleştirdi. Papaz olan ve hayatını dine adayan Luther Hristiyan hac merkezi olarak bilinen Vatikan’a seyahat etti.

Burada Papa ile görüşme umudu arasa da onu huzuruna kabul etmedi. Öte yandan İtalya ve Avrupa seyahati boyunca en dindar kesimin taşrada yaşayanlar olduğunu fark etti. Fakat kendi ülkesi ve diğer ülkesindeki Hristiyanlar çok kötü durumdalardı. Vatikan kilisesine geldiğinde ise bölgenin aşırı gelişmiş ve zengin olduğunu gördü.

Daha da kötüsü fakir halkın Papa huzuruna gelip ellerindeki son parayı da günah çıkarmak için kullanmaları ve papanın bu duruma hayır dememesi dini sorgulamasına neden oldu. Almanya’ya döner dönmez bir eser kaleme aldı ve Katolik mezhebine karşı itiraz eti. Cennetten hiçbir şekilde yer satılamayacağını, para karşılığı günah çıkarmanın aptalca olduğunu ve dinde çıkarın yer almadığını anlatmaya çalıştı.

Bu düşünceleri kilise ve Hristiyan camiası tarafından çok sert tepki aldı. Başta hiçbir destekçi bulamayan Luther daha sonra kitap yazmış ve daha geniş kitlelere ulaşmıştır. Giderek büyüyen Lutherciler İngiltere ve Fransa’ya sıçramıştır. Bu isyan karşısında şoka uğrayan Vatikan Luther’i derhal aforoz etmiş ve destekçilerini insiz kafir olarak nitelendirmiştir.

Kendilerini Katoliklerden ayıran isyancılar Protestanlık mezhebini kurmuş ve de Katolikleri açıkça protesto ettiklerini haykırmışlardır. Bu dönem tekrar kanlı Avrupa tarihine dönüşüne neden olmuş birçok Protestan idam edilmiştir. Böylesine büyük bir isyan ile karşı karşıya kalan Avrupa Katolik ülkeleri Protestanlara ve Luther’e savaş ilan etmiş olup bu a yıllarca sürecek olan mezhep savaşları başlamıştır.

Martin Luther çaresizlik içinde daha önce düşman olduğu Osmanlı’ya sığınmış ve karşısında Kanuni’yi bulan Katolikler geri çekilerek kıyımlara son vermek zorunda kalmıştır. Rönesans ve reformun utanç dönemi olan mezalimler ve idamlar, din kardeşlerini öldüren Katolik ve Papa giderek küçülmüş ve yandaşlarını kaybetmiştir.

Sanat Devrimi Michelaongel

Leonardo da Vinci, Rafael ve Michelaongelo sanat devrimcileridir. Özellikle da Vinci müthiş bir mühendis ve ressam olarak döneme damga vurmuş eserleri günümüzde bile taklit edilen bir tekniğe sahiptir. Aynı dönem sanatçılarından Michelaongelo ise ünlü Aziz Peter Basilikası eserini yaparak İtalya’nın ilgi çekici tarihi dokusunun mimarlarından biridir.

Niccolò Machiavelli ise Floransa doğumlu olup ünlü Prens adlı eseri ile siyasi düşünce tarihinin fikir babalarından biridir. Yeniçağ pek çok güzel ve etkileyici yapıtların kurulduğu, ünlü hikaye ve öykülerin yazıldığı muhteşem bir uyanış devridir. Cervantes meşhur Don Kişot adlı başyapıtını yazmış, Shakespeare oyun yazarlarının üstadı olmuştur.

Efsanelerin yetiştiği ve modern dünyanın ilk taşlarının koyulduğu paha biçilmez bir zamandır. Collège de France 1.François tarafından kurulmuş en önemli bilim merkezlerinden biri konumuna ulaşmıştır. Doğu eserlerini Arapça ve Türkçe çevirisini yaparak tıp bilimi desteklenmiş müzik ve çalgı aletleri dünya kültürlerinden esinlenilerek Avrupa’ya getirilmiştir.