Kubizm Nedir?

İlk olarak 18.yüzyıl başlarında ortaya çıkan akım sanat tarihinde devrim olarak nitelenir. Fransız sanat akımı olarak anılsa da akımın en önemli temsilcileri Pablo Picasso ve George Braque olarak bilinir. Bu akıma göre portrelerde bolca geometrik desenler ve birbiriyle uyumlu simetrik açılar göze çarpar. Bir çağı etkisi altına alan kübizm nedir?

Tarihçe

Kübizm; 1. Dünya Savaşı’ndan önce Paris’te gelişmeye başladı. O yıllarda giderek artan bilimsel gelişmelerin etkisi altında kalan genç ressamlar tablolar üzerinde devrim yapmak istedi. Işığın geçici etkileri artık hem toplumu hem de ressamları hoşnut etmez hale gelmişti. Bir grup genç ressam da dış dünyanın tablolara yansıyan tarafından çok görünmeyen taraflarının da önemli olduklarının bilincindeydi.

Ressamlar eserlerine aklın gücünü de koymak istediler. Gelecekte her şeyin duyulara değil akla hitap edeceğini ifade ediyorlar ve Paul Cezanne’yi örnek alıyorlardı. Zira sanatçının Natürmortları ileride kübizmi doğuracaktı. 1907-1912 arası analitik kübizm olarak bilinir. Doğa geometrik biçimlerle resmedilmiş koni, prizma ve kare figürleri bol bol kullanılmıştır.

Kübizm Akımı Özellikleri

• Etkisi yıllardır geçmeyen bir sanat dilidir.
• Kübik eserlerde çıplak figürler dahil ne oldukları anlaşılabilecek şekilde geometrik desenlerle resmedilir.
• Şekillerin boyutları ile oynanır. Amaç ise bakan kişilerin eseri farklı şekillerde yorumlamasıdır.
• Kübik eserler soluk ve karanlık olarak adlandırılsa da amaç ruh karartıcı olmak değildir. Desenleri daha çok ön plana çıkarmak ve klasik sanattan ayıracak nötr renkler vurgulamaktır.
• Birçok tabloda denenmemiş ve kimsenin cesaret edemeyeceği şekiller çizili haldedir.
• ‘Soyut denen şey aslında somuttur’ sözüne binaen karşımızdaki nesneleri bize bakan yönü ile algılarız düşüncesi bu akıma uyan sanatçıları ifade eder. Böylece bir elmanın ön yüzündeki parlaklığına değil sap kısmındaki çürüğe bakarak değerlendirmek gerektiğini vurgulamışlardır.
• Eserde genellikle karman çorman bir görünüm mevcuttur. Bunun sebebi ise figürlerin çerçeve içinde dolaşıyormuşçasına bir yandan bir üstten resmedilmesidir.
• Resimlerde; daha önce yer verilmeyen gazete parçaları, kibrit çöpü, kağıt gibi ögeler kullanılır.

Erken Kübizm

Kübizmin doğuş yılı olarak tanımlanan dönemdir. Bu döneme ait eserlerde klasik çağa bir baş kaldırış, sanatçılara ve sanatlarındaki tekdüzeliğe karşı bir isyan göze çarpar. Farklı simgeler, yaratıcı tasarımlar, sanatçının iç hali ve dış dünyayı izlenimi döneme damgasını vurmuştur. Bu derece farklı ve daha önce denememiş olan akım sanatseverler tarafından benimsenmesi ise hayli zaman almıştır.

Erken dönemde ortaya çıkan sanat tüccarı Keiahnwler daha çok sokak ve proleterya ressamlarının eserlerini satıyordu. Bu da salon kübistleri ile arasında fark olduğunun göstergesiydi. Keiahnwler, Picasso ve Braque gibi sanatçılar il anlaşarak bir yıl satış garantisi verdi. Ancak eserler sadece küçük bir uzmanlar grubuna satıldı.

Picasso gibi sanatçılar bu sayede deneyim ve gözlem yapma şansı buldular. Bu hamleye karşı salon kübistleri Paris’te bulunan Salon d’Automne ve Salon des Indépendants’ta büyük sergiler açmak için cesaret bulmuşlar ve isimlerini duyurma yolunda ilk adımı atmışlardır.

Bu gelişmeler sürerken eleştirmenler bu tabloları tam anlamıyla sanatı alçaltıcı cahil geometrik çizimler olarak adlandırdılar. Halktan da yeterli desteği göremeyen kübistler sadece küçük bir kitleye hitap etmeye devam ettiler.

Bu arada ressamlar no-emperyalist ve anti-kapitalist tavır takınıyordu. Muhalif yapıları da akımın daha çok duyulmasına etki etmişti. Erken dönem kübizmin tepki ile karşılanmasından sonra salon gösterileri kamuoyunun da bu işle yakından ilgilenmesini sağladı. İlk kez gazete bülteninde yer alan kübistler The New York gazetesi sayesinde daha geniş kitleler ile buluştu.

Kristal Kübizm

Erken dönemin endişesi artık sona ermişti. 1914 yılında yeni bir başlangıç yaşanıyor ve sanatçılar heykeller üzerinde de kübik desenler uyguluyordu. Aynı zamanda nötr renkler yavaş yavaş renkli tonlara yerini bırakmaya başlamıştı.

Eserlerde göze çarpan netlik ve düzen duygusu Maurice Raynal tarafından Kristal Kübizm olarak nitelendirildi. Ortaya çıkışından bu yana sanatçıların sık sık betimlediği modern dünya dinanizmi, dördüncü boyut, okült ve süre kavramı artık terkedilerek tamamen resmi bir referans içine alma öğretisi takip edildi.

Bu dönem daha çok savaşın getirdiği anlamsızlık ve boşluk duygularını da ifade etmektedir. Fransız düşünce yapısını yansıtan dönem eserleri bir yandan tarihsel bir olaya tanıklık ederek ideolojik şekillenmenin temel yapı taşlarını oluşturmuştur.

1918 Sonrası Kübizm

Akımın en yenilikçi dönemi 1914 olarak bilinse de ilk ortaya çıkışı ve bilinmeyen yönlerinin oluşu ile alışılmadık bir yapı olarak karşımıza çıktı. Bu da yenilikçi olarak nitelenmesine yetti. Daha sonra Picasso, Braque, Gris gibi sanatçılar kendilerini geliştirerek farklı dallara yönelseler de 1925 sonrası kübik simgeler çizmeye devam ettiler.

1914 sonrası tam bir düşüş yaşayan akım daha sonra Amerika ve Fransa da çeşitli sergiler açan ressalmar sayesinde tekrar yükselişe geçti. Özellikle Picasso ile özdeşleşen kübizm yepyeni bir döneme girmiş ve dar kalıplarından sıyrılarak Neoklasizm adı verilen yeni bir anlayışa uyum sağladı.

Bu dönemin yapıtlarında genellikle savaştan kaçış, figüratif dekorlar, Fransız muhafazakarlığı, klasik ile harmanlara dikkat çeker. Bu dönem sonrası dünyaca ünlü olmaya başlayan sanatçılar bir anda Asya’ya sıçradı ve Çin ile Japonya’da büyük ilgi gördü. Örnek olarak Tetsugorō Yorozu’nun ‘Kırmızı Göz İle Otoportre’ isimli çalışması oldu.

Farklı insanların simetrik bakış açısı olarak değerlendirilen Kübizm günümüzde hala popüler kültür ile birleşik ilgi çekici bir konumdadır. Klasik eserlere inat daha çok alıcı bulan kübik eserler artık heykel, halı desenleri, figüristik malzemeler üzerinde birçok yapılara ilham kaynağı olmuştur. Ayrıca roman, şiir ve hikayecilikte kübizm düşüncesini benimseyen yazarlar ve şairler ortaya çıkmış bu da akımın ne denli büyük bir devrim olduğunu kanıtlar niteliğindedir.

Önerdiğimiz bir yazı: Teizm Nedir? Kaç Kategoriye Ayrılır?