Çocuğuma Nasıl Kural Koymalıyım?

“Saat kaç oldu hala nerdesin?’’‘‘Onunla görüşme.’’ ‘‘Telefonla, bilgisayarla oynama.”

“Evimizde giriş çıkış saatleri yoktur.” “Çocuğumun sınavlarından haberim olmaz.” “Arkadaşlarını tanımam.”

“Akşam yemeğini birlikte yiyelim.” “Ödevlerini yaptıktan sonra arkadaşınla görüşebilirsin.”

İdeal Olan Tutum Hangisi?

Aşırı kural koyan, sürekli baskıcı tutumlar sergileyen, iletişim sorunu yaşayan ailelerin çocuklarında benlik algılarının daha düşük olduğunu ve boyun eğici davranışları daha sık görüyoruz. Kural koymayan, ilgisiz, herhangi bir sınırı olmayan, çocuğa sorumluluk vermeyen ailelere sahip çocuklarda ise yıkıcı davranışları daha sık görüyoruz. Bu iki zıt tutum çocuğunuzun kişilik gelişimini olumsuz yönde etkiler.

İdeal olan ebeveyn tutumu ne ‘aşırı kural koyan’ ne de ‘kuralsız olan’ ebeveyn tutumudur. Dolayısıyla demokratik ve dengeli bir tutuma sahip olmak çocuğunuzun kişilik gelişimini olumlu yönde destekler ve sorumluluk becerisini geliştirir.

Peki, Kural Koymanın Kuralları Nedir?

• Öncelikle kurallarınızda gerçekçi ve tutarlı olun. Koyduğunuz kural geçekçi sebeplere dayanmıyorsa ya da tutarsızsa işe yaramayacaktır.
• Kurallarınızı birlikte oluşturun. Kural koymak için iyi zaman bir arada olduğunuz zamanlardır. Böyle zamanlarda herkesin görüşlerini belirtebilir ve ortak payda da buluşabilirsiniz.
• Kuralların neden konulduğunu, sebeplerini anlayabileceği biçimde açıklayın. Konulan bir kuralın nedenini bilmezse o kural anlamsız gelir ve uymakta zorluk çeker. Kurallara uymadığı zaman ortaya çıkabilecek sonuçlar hakkında bilgilendirin. Kurallarınızdan bahsederken onu dinleyerek fikirlerini paylaşmasına izin verin.
• Olabildiğince az kural koyun. Fazla kural fazla risk demektir. Bu yüzden, özellikle küçük yaşlarda kural sayısının az olması önemlidir.
• Çocuklarınız için risk oluşturmayan durumlarda bazı kurallarınızı esnetin. Örneğin; eve geleceği saatten geç geldiğinde mazeretini de bildirdiyse bunda esneme payı olmalıdır. Fakat bu durumun sadece o an için böyle olduğunu da vurgulayın.
• Kurallara uyduğunda sürekli ödüllendirin. Çocuğunuz bir kurala uydu diye ödüllendirmeye ihtiyaç yoktur. Çünkü kurala uymak bir sorumluluktur. Fakat yeni bir kural konmuşsa bu kurala alışılması için belirli ölçülerde ödüllendirme yapılabilir. Bu ödüllendirmeler mümkün olduğunca, maddi bir ödül olamamalıdır. Bunun yerine sosyal ve sözel ödüllendirmeler biçiminde olmalıdır. Örneğin, ‘‘koyduğumuz kurala uyduğun için çok mutlu oldum.’’ şeklinde bir sözel ödüllendirme yeterli olacaktır.
• Kurallar konulduktan sonra kurallara uymadığında bir takım yaptırımlar belirleyin ve kurallara uymadığında bu yaptırımları uygulayın. Yaptırımların ne olacağı, nasıl uygulanacağı, ölçüsü ve ne kadar süreceği önceden belirlenmelidir. Kurallara uymadığında önce uyarılarda bulunulmalı, kurallara uymamasının altında yatan faktörler öğrenilmelidir. Örneğin ebeveyn çocuğunun çok fazla televizyon izlemesini istemiyor. Ne kadar süre televizyon izleyecek? Konulan süreden daha fazla televizyon izlerse veya izlemezse ne olacak? Bunların sınırlarını, doğurabileceği sonuçlarını hepsini önceden belirlemelisiniz.

Unutmayın kuralları bilirseniz bu oyunda başarılı olursunuz.